اصطلاحات فنی نور و روشنایی
ور، این عنصر حیاتی که زندگی ما را روشن می‌کند، دنیایی از مفاهیم و اصطلاحات فنی را در بر دارد که درک آن‌ها برای هر کسی که به طراحی، معماری یا حتی خرید لامپ علاقه‌مند است، ضروری است. بیایید با هم به دنیای نور و روشنایی سفر کنیم و با اصطلاحات کلیدی آن آشنا شویم.
مفاهیم پایه در نور و روشنایی
شدت نور (کاندلا)
شدت نور، که با واحد کاندلا (cd) اندازه‌گیری می‌شود، میزان نوری را که از یک منبع در یک جهت خاص ساطع می‌شود، نشان می‌دهد. تصور کنید یک شمع روشن دارید؛ شدت نوری که این شمع در یک جهت مشخص منتشر می‌کند، تقریباً برابر با یک کاندلا است. این مفهوم به ما کمک می‌کند تا درک کنیم که یک منبع نوری چقدر می‌تواند در یک جهت خاص روشنایی ایجاد کند.
شار نوری (لومن)
شار نوری با واحد لومن (lm) اندازه‌گیری می‌شود و نشان‌دهنده مجموع نوری است که یک منبع در تمام جهات ساطع می‌کند. به عبارت ساده‌تر، لومن میزان کلی نوری است که چشم انسان می‌تواند از یک منبع نوری دریافت کند. برای مثال، یک لامپ LED معمولی ممکن است شار نوری حدود 800 لومن داشته باشد، که معادل نوری است که یک لامپ رشته‌ای 60 وات تولید می‌کند. بنابراین، لومن به ما می‌گوید که یک لامپ چقدر روشنایی کلی ارائه می‌دهد.
روشنایی (لوکس)
روشنایی یا لوکس (lx) میزان نوری است که بر روی یک سطح مشخص می‌تابد. یک لوکس برابر است با یک لومن بر متر مربع. به عنوان مثال، روشنایی یک دفتر کار معمولی حدود 500 لوکس است، در حالی که روشنایی یک روز آفتابی می‌تواند به 100,000 لوکس برسد. این واحد به ما کمک می‌کند تا درک کنیم که یک فضا چقدر نور دریافت می‌کند و آیا این میزان برای فعالیت‌های ما مناسب است یا خیر.
دمای رنگ نور (CCT)
دمای رنگ نور، که با واحد کلوین (K) اندازه‌گیری می‌شود، نشان‌دهنده رنگ ظاهری نوری است که از یک منبع ساطع می‌شود. نورهای با دمای رنگ پایین‌تر (2700K تا 3000K) به عنوان نورهای گرم شناخته می‌شوند و رنگی متمایل به زرد یا نارنجی دارند. این نوع نورها حس آرامش و صمیمیت را القا می‌کنند و برای فضاهای مسکونی مانند اتاق نشیمن مناسب هستند. از سوی دیگر، نورهای با دمای رنگ بالاتر (5000K تا 6500K) به عنوان نورهای سرد شناخته می‌شوند و رنگی متمایل به آبی دارند. این نوع نورها حس هوشیاری و تمرکز را افزایش می‌دهند و برای محیط‌های کاری یا بیمارستان‌ها مناسب هستند.
شاخص نمود رنگ (CRI)
شاخص نمود رنگ (CRI) معیاری است که نشان می‌دهد یک منبع نوری چقدر می‌تواند رنگ‌های اشیا را به صورت طبیعی و واقعی نمایش دهد. این شاخص در مقیاسی از 0 تا 100 اندازه‌گیری می‌شود؛ هرچه مقدار CRI بالاتر باشد، رنگ‌ها طبیعی‌تر به نظر می‌رسند. برای مثال، نور خورشید دارای CRI برابر با 100 است، به این معنی که تمام رنگ‌ها را به صورت واقعی نمایش می‌دهد. در محیط‌هایی که تشخیص دقیق رنگ‌ها مهم است، مانند فروشگاه‌های لباس یا گالری‌های هنری، منابع نوری با CRI بالا (90 یا بیشتر) توصیه می‌شوند.
اصطلاحات تخصصی در نورپردازی
زاویه تابش
زاویه تابش یا Beam Angle نشان‌دهنده گستره نوری است که از یک منبع ساطع می‌شود و با واحد درجه اندازه‌گیری می‌شود. به عبارت دیگر، زاویه تابش تعیین می‌کند که نور چگونه در فضا پخش می‌شود. برای مثال، یک لامپ با زاویه تابش 60 درجه نوری گسترده‌تر و پراکنده‌تر ارائه می‌دهد، در حالی که لامپی با زاویه تابش 25 درجه نوری متمرکزتر و نقطه‌ای‌تر دارد. انتخاب زاویه تابش مناسب بستگی به کاربرد و نیاز روشنایی دارد؛ برای نورپردازی عمومی، زاویه تابش گسترده‌تر و برای تأکید بر نقاط خاص، زاویه تابش باریک‌تر مناسب است.
بهره نوری
بهره نوری یا Luminous Efficacy نسبت شار نوری تولید شده (لومن) به توان مصرفی (وات) است و با واحد لومن بر وات (lm/W) اندازه‌گیری می‌شود. این شاخص نشان‌دهنده کارایی یک منبع نوری در تبدیل انرژی الکتریکی به نور مرئی است. به عنوان مثال، اگر یک لامپ 10 وات، 800 لومن نور تولید کند، بهره نوری آن 80 لومن بر وات است. منابع نوری با بهره نوری بالاتر، کارآمدتر هستند و مصرف انرژی کمتری دارند.